Kwestie obowiązkowego ubezpieczenia OC rolnika z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego i ubezpieczenia budynków rolniczych od ognia i innych zdarzeń losowych, zostały uregulowane w Ustawie z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Obowiązkowe ubezpieczenia rolnicze dotyczą osób fizycznych, które posiadają lub współposiadają gospodarstwo rolne z obszarem użytków rolnych przekraczających 1ha oraz w części lub całości opłacają podatek rolny. Nie podlegają im przedsiębiorstwa, które prowadzą działalność rolniczą w formie sp. z o.o., spółki akcyjnej, rolniczych spółdzielni produkcyjnych czy agrofirm.
A/. Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego.
Ubezpieczenie obejmuje odpowiedzialność cywilną rolnika, osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym oraz każdej osoby, która pracując w gospodarstwie rolnym wyrządziła szkodę osobie trzeciej w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa. Ubezpieczeniem objęte są także szkody powstałe w wyniku ruchu pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolnika lub użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa. Za szkodę uznaje się uszkodzenie lub zniszczenie mienia, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też jego utratę, śmierć.
Odszkodowanie ustalane i wypłacane jest w granicach odpowiedzialności cywilnej osoby powodującej szkodę, do wysokości ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej. Suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych:
- w przypadku szkód na osobie – 5 000 000 euro na każdego poszkodowanego,
- w przypadku szkód w mieniu – 1 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.
Umowa ubezpieczenia OC rolnika zawierana jest na okres 12 miesięcy i automatycznie przedłużana na kolejny rok. Umowa ta nie podlega przedłużeniu, jeżeli rolnik złoży u ubezpieczyciela pisemne wypowiedzenie umowy najpóźniej jeden dzień przed upływem jej ważności. Automatyczne wznowienie ubezpieczenia nie nastąpi również w przypadku:
- nieopłacenia określonej w umowie składki za mijający okres 12 miesięcy
- cofnięcia zezwolenia zakładowi ubezpieczeń na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC rolników
- ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego.
Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:
- mienia, wyrządzone rolnikowi przez osoby pracujące w jego gospodarstwie rolnym lub osoby pozostające z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym;
- spowodowane przeniesieniem chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt;
- mienia, spowodowane wadą towarów dostarczonych przez osobę objętą ubezpieczeniem albo wykonywaniem usług; jeżeli wskutek tych wad nastąpiła szkoda na osobie, zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności tylko wtedy, gdy osoba objęta ubezpieczeniem wiedziała o tych wadach;
- powstałe wskutek uszkodzenia, zniszczenia, utraty lub zaginięcia rzeczy wypożyczonych lub przyjętych przez osobę objętą ubezpieczeniem OC rolników do użytkowania, przechowania lub naprawy;
- polegające na utracie gotówki, biżuterii, dzieł sztuki, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i innych;
- polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska;
- wynikłe z kar pieniężnych, grzywien sądowych i administracyjnych, a także kar lub grzywien związanych z należnościami wobec budżetu państwa.
Kara za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia stanowi równowartość 1/10 (słownie: jednej dziesiątej) minimalnego wynagrodzenia za pracę.
B/. Obowiązkowe ubezpieczenie budynku wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych.
Obowiązek ubezpieczenia budynku rolniczego nowo wybudowanego powstaje w dniu pokrycia budynku dachem. Sumę ubezpieczenia wg. wartości rzeczywistej lub nowej, odrębnie dla każdego budynku rolniczego, ustala ubezpieczający wraz z zakładem ubezpieczeń.
Z ubezpieczenia wyłączone są budynki, których stan techniczny osiągnął 100% normy zużycia, oraz te przeznaczone do rozbiórki na podstawie ostatecznych decyzji właściwych organów. Ubezpieczeniem nie są objęte także namioty i tunele foliowe.
Z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci: ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny lub upadku statku powietrznego.
Umowa ubezpieczenia zawierana jest na okres 12 miesięcy i automatycznie przedłużana na kolejny rok. Umowa ta nie podlega przedłużeniu, jeżeli rolnik złoży u ubezpieczyciela pisemne wypowiedzenie umowy najpóźniej jeden dzień przed upływem ważności polisy. Automatyczne wznowienie ubezpieczenia nie nastąpi również w przypadku:
- nieopłacenia określonej w umowie składki za mijający okres 12 miesięcy
- cofnięcia zezwolenia zakładowi ubezpieczeń na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC rolników
- ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego.
Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za zaistniałe w budynkach rolniczych szkody:
- wyrządzone umyślnie przez ubezpieczającego lub przez osobę, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność lub która pozostaje z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym;
- wyrządzone wskutek rażącego niedbalstwa przez ubezpieczającego lub przez osobę, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność lub która pozostaje z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym;
- górnicze w rozumieniu przepisów prawa geologicznego i górniczego;
- powstałe wskutek trzęsienia ziemi.
Kara pieniężna za niedopełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia wynosi równowartość 1/4 (słownie: jedną czwartą) minimalnego wynagrodzenia za pracę.
C/. Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej z tytułu posiadania pojazdów mechanicznych.
Przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania umowy ubezpieczenia, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.
Umowę ubezpieczenia zobowiązane są zawrzeć osoby posiadające:
- pojazdy samochodowe,
- motocykle,
- motorowery,
- ciągniki rolnicze i przyczepy,
- pojazdy wolnobieżne – zwolnieni z tego obowiązku są jedynie rolnicy indywidualni, którzy zawierając ubezpieczenie OC rolnika automatycznie objęli ochroną ubezpieczeniową szkody wyrządzone przez te pojazdy.
Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, maksymalnie do wysokości sumy gwarancyjnej ustalonej w umowie.
Suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych:
- w przypadku szkód na osobie – 5 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,
- w przypadku szkód w mieniu – 1 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.
Opłata za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia wynosi:
- samochody osobowe – równowartość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- samochody ciężarowe, ciągniki samochodowe i autobusy – równowartość trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- pozostałe pojazdy – równowartość jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Wysokość tej opłaty uzależniona jest również od okresu pozostawania bez ochrony ubezpieczeniowej i wynosi:
- 20 % opłaty – w przypadku gdy okres ten nie przekracza 3 dni,
- 50 % opłaty – w przypadku gdy okres ten jest dłuższy niż 3 dni, ale nie przekracza 14 dni,
- 100 % opłaty – w przypadku gdy okres ten przekracza 14 dni.